Αποκάλυψη τώρα!
του Κωστή Ζαφειράκη
37ο 19’ 01.79’’ Ν
26ο 32’ 59.02’’ Ε
Την έχουν βαφτίσει Ιερουσαλήμ του Αιγαίου, και δικαίως, αφού συγκεντρώνει κάθε χρόνο χιλιάδες θρησκευτικούς ταξιδιώτες. Η Πάτμος, εκτός από το σπήλαιο της Αποκάλυψης, φημίζεται για την αρχιτεκτονική της υπεροχή, τη γεωγραφία της, τον κοσμοπολίτικο αριστοκρατικό της χαρακτήρα. Η Χώρα είναι ένας παραδοσιακός οικισμός παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (όπως χαρακτηρίστηκε το 1999 από την UNESCO).
Το όνομα Πάτμος (ή Πάτνος)
Σύμφωνα με τη μυθολογία προέρχεται από το «πάτημα» του Θεού Ποσειδώνα στο νησί. Κάποιοι άλλοι λένε πως η λέξη «Πάτμος» είναι φοινικική και σημαίνει «τόπος με κωνοφόρα δέντρα». Άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από το όρος Λάτμος στην Καριά της Μικράς Ασίας, όπου λατρευόταν η θεά Άρτεμη. Στη μυθολογία το νησί ονομαζόταν «Λητώις», γιατί ήταν αφιερωμένο στην κόρη της Λητούς, τη θεά Άρτεμη. Τέλος, κάτι άλλοι μελετητές επιμένουν πως υπάρχει συγγένεια ανάμεσα στις λέξεις «Πάτμος» και «Φάτνη».
Ο σατανικός Κύνοπας
Σύμφωνα με τον θρύλο, στο νησί ζούσε κάποτε ένας μάγος, ο Κύνοπας (σημαίνει πρόσωπο σκύλου), ο οποίος εξαγριώθηκε όταν έμαθε για την αποστολική δράση του Ιωάννη στην Πάτμο. Τον προκάλεσε μάλιστα και σε μια ιδιότυπη μονομαχία, απαιτώντας μια ζωντανή απόδειξη της ύπαρξης του Θεού. Πιο συγκεκριμένα, ζητούσε από τον Ιωάννη την ανάσταση ενός Πάτμιου. Το επεισόδιο έκλεισε, όπως λέει ο μύθος, με νικητή τον Ιωάννη, ο οποίος μεταμόρφωσε τον Κύνοπα σε πέτρα.
Το Καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου
Το ιερό πέτρινο «στέμμα» του νησιού είναι ένα ιστορικό μοναστήρι (από τα πιο σπουδαία της Μεσογείου - μοιάζει με βυζαντινό κάστρο) με εξαιρετικές αγιογραφίες (ξεχωρίζουν τα αριστουργήματα της Κρητικής Σχολής) κι ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο, κομψοτέχνημα. Είναι σταυροπηγιακή μονή και έδρα της Πατριαρχικής Εξαρχίας. Χτίστηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο το 1088 μ.Χ.
Το σπήλαιο της Αποκάλυψης
Τέσσερα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης βρίσκεται το σημείο όπου ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής βρήκε καταφύγιο, διωγμένος από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό, το 95 μ.Χ. κι έγραψε ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα της εσχατολογικής βιβλιογραφίας. Ο βράχος πάνω στον οποίο ο Ιωάννης χάραξε τον Σταυρό, σκίστηκε δημιουργώντας μια μεγάλη ρωγμή, η οποία καταλήγει σε τρεις μικρότερες (συμβολίζουν την Αγία Τριάδα). Μέσα απ’ αυτές ακουγόταν η φωνή του Θεού, όταν υπαγόρευε στον Ιωάννη το Ιερό κείμενο. Το μοναστηριακό συγκρότημα γύρω από το σπήλαιο χτίστηκε τον 17ο αιώνα. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και η Πατμιάδα Σχολή.
Η Πατμιάδα Σχολή
Ιερατική σχολή που έχει αναδείξει σημαντικούς εκκλησιαστικούς ηγέτες. Ήταν για πολλά χρόνια το κέντρο του υπόδουλου Ελληνισμού. Ιδρύθηκε το 1713, από τον Μακάριο Καλογερά.
Η τελετή του ιερού νιπτήρα την Μεγάλη Πέμπτη
Ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών του, δείχνοντας μ’ αυτή τη συμβολική κίνηση, ότι ήρθε στους ανθρώπους για να τους υπηρετήσει, διδάσκοντάς τους την ταπεινοφροσύνη και την αγάπη. Εδώ και 400 περίπου χρόνια, τη Μεγάλη Πέμπτη, γίνεται η αναπαράσταση του ιερού νιπτήρα με τη συμμετοχή των μοναχών του Ιωάννη του Θεολόγου και των ιερέων του νησιού.
Εκκλησιαστικό Μουσείο
Στεγάζεται στη Μονή Θεολόγου. Είναι διάσημο για τους θησαυρούς του: ανεκτίμητα κειμήλια της ορθοδοξίας, κοσμήματα, επισκοπικά άμφια κεντημένα με χρυσή κλωστή και πολύτιμες πέτρες, στέμματα αυτοκρατόρων και μίτρες Πατριαρχών - ξεχωρίζουν το στέμμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου του Α’ και η μίτρα του Οικουμενικού Πατριάρχη Νεοφύτου του ΣΤ’, κατασκευασμένη από 3 κιλά χρυσάφι. Η Βιβλιοθήκη του μοναστηριού είναι από τις σπουδαιότερες της Ελλάδας, καθώς διαθέτει σπάνια ιερά βιβλία και έγγραφα: την πράξη δωρεάς με την οποία ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο Κομνηνός δώρισε την Πάτμο στον Όσιο Χριστόδουλο, τον Πορφυρό Κώδικα, ένα ημιτελές αντίγραφο του Ευαγγελίου που ανήκει στον Ευαγγελιστή Μάρκο, το βιβλίο του Ιώβ…
Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής
Το σάουντρακ της αποκάλυψης. Κάθε Σεπτέμβρη, μουσικά σχήματα, χορωδίες, ορχήστρες λόγιας και θρησκευτικής μουσικής από την Ελλάδα και το εξωτερικό, δίνουν το ραντεβού τους στην Πάτμο, που φημίζεται και για τον πολιτιστικό της τουρισμό.
Λαογραφικό Μουσείο
Ανακαλύψτε σπάνια ενθύμια από τη ζωή στην αλλοτινή Πάτμο. Θα δείτε από αριστοκρατικά έπιπλα μέχρι έναν ποδοκίνητο οδοντιατρικό τροχό. Το αρχοντικό Σημαντήρη, όπου στεγάζεται, βρίσκεται στη Χώρα και χτίστηκε το 1625 από Σμυρναίους μαστόρους.
Ο Βράχος της Καλλικατσούς
Οι αρχαίοι σκαρφάλωναν εδώ πάνω και έκαναν σπονδές και τελετές στη Σελήνη. Την εποχή του Οσίου Χριστόδουλου ονομαζόταν ερημητήριο της Πέτρας, όπου ζούσαν μοναχοί. Ανακαλύψτε τα ίχνη από τον ναό της Παναγίας της Φυλαχτωμένης. Σκαρφαλώστε ως τη μεγάλη σπηλιά για να απολαύσετε και να φωτογραφίσετε μια κυριολεκτικά εξωπραγματική θέα. Θρυλείται ότι μια υπόγεια στοά ενώνει το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (στη Χώρα της Πάτμου) με την Πέτρα (κάτι που η λογική αδυνατεί να συλλάβει, αλλά ποτέ δεν ξέρεις…). Το τούνελ αυτό δημιουργήθηκε, λένε, για να μεταφέρουν οι μοναχοί την Κάρα του Αποστόλου Θωμά και τους θησαυρούς του μοναστηριού σ’ ένα καράβι, για να μην πέσουν στα χέρια των πειρατών, οι οποίοι έκαναν συχνές επιδρομές στον νησί.
Παραλίες
Ψιλή Άμμος: Μια από τις ωραιότερες παραλίες του Αιγαίου. Φτάνεις με καραβάκι από τη Σκάλα. Αντί να δεσμεύεστε όμως από τα δρομολόγια, εμπιστευθείτε τη φυσική σας αντοχή και τα πόδια σας και απολαύστε μια απίθανη διαδρομή. Εδώ κατασκηνώνουν όλες οι φυλές.
Τηγανάκια: Ένα πανέμορφο εξωτικό φιόρδ που καταλήγει σε δύο παραλίες. Μόνο που για να φτάσετε ως εδώ, το πλεούμενο είναι απαραίτητο.
Ο Γροίκος και η Πέτρα: Η μία δίπλα στην άλλη, συνθέτουν ένα απίθανο τοπίο, στο οποίο ανταμώνουν κάθε καλοκαίρι κοσμικοί κυρίως ταξιδιώτες - η παραλία είναι πλήρως οργανωμένη.
Η Λάμπη: Το αίτημα «σταματήστε να μαζεύετε τα πανέμορφα βότσαλα της Λάμπης» ακούγεται πλέον ως οικολογική επιταγή.
Ο Κάμπος: Τα πιο παγωμένα νερά του νησιού. Οργανωμένη παραλία. Εδώ συχνάζουν όσοι έχουν έφεση στις αθλοπαιδιές και στα θαλάσσια σπορ.
Που κοιμάμαι:
Petra Hotel. Σαν ένα μικρό πάλλευκο, παραδοσιακό (και πολυτελές) χωριό με θέα στον κόλπο του Γροίκου. (τηλ. 22470 34020-31035, www.petrahotel-patmos.com)
Patmos Paradise. Στον κόλπο του Κάμπου με αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική και απίθανη θέα στη θάλασσα. (τηλ. 22470 32624-32668, www.patmosparadise.com)
Le Balcon. Καταπληκτική θέα και πανέμορφοι κήποι. Κοντά στη Σκάλα. (τηλ. 22470 32713, www.lebalcon.gr)
Αρχονταρίκι. Στη Χώρα. Ένα αρχοντικό 400 ετών. (τηλ. 22470 29368, www.arxontariki-patmos.gr)
Porto Scoutari. Ανάμεσα στις παραλίες Μελόι και Αγριολίβαδο. Δωδεκανησιακή αρχιτεκτονική, απέραντο γαλάζιο και πολυτελείς λεπτομέρειες. (τηλ. 22470 33123-25, www.portoscoutari.com)
Που τρώω:
Vegghera. Στη Σκάλα, βραβευμένο με Χρυσό Σκούφο. Ελληνική και Γαλλική κουζίνα με πεντανόστιμες και πρωτοποριακές γαστρονομικές εκπλήξεις. (τηλ. 22470 32 988)
Ταρσανάς. Όπως το λέει και το όνομά του, είναι φτιαγμένο σ’ έναν παλιό ταρσανά (ο οποίος λειτουργεί κανονικά) στα 5 χλμ. από τη Χώρα. Τα τραπέζια είναι τοποθετημένα μέσα στη θάλασσα, πάνω σε μια βεράντα-σκάφος. Ντόπιες γεύσεις-ελληνική κουζίνα. (τηλ. 22470 32159)
Μπενέτος. Δημιουργική κουζίνα με ντόπια κι εξωτικά στοιχεία - οι πειραματισμοί του chef αφήνουν γευστικές αναμνήσεις. Στη Σάψιλα. (τηλ. 22470 33089)
Φλοίσβος. Στον Γροίκο. Σπιτική κουζίνα με έφεση στις gourmet γεύσεις π.χ. καραμελωμένο βραστό χταπόδι. (τηλ. 22470 32540-31380)
Πανάγος. Στην πλατεία του Κάμπου. Νόστιμα μαγειρευτά, ντόπια δημιουργική κουζίνα. (τηλ. 22470 31570)
Παντελής. Στο Μαράθι, σε μια βραχονησίδα, στη μέση του πουθενά κυριολεκτικά. Εδώ συχνάζουν οι κοσμικοί και όλοι όσοι αναζητούν την ησυχία τους και νόστιμες θαλασσινές γεύσεις. (τηλ. 22470 32609) ■
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο 30 – Απρίλιος 2009 του Wine Plus magazine
