Μικρά και μεγάλα θαύματα
του Κωστή Ζαφειράκη
φωτογραφία: Λ. Γεωργιάδης/ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ

Πίστα απογείωσης για ρομαντικούς ταξιδιώτες και επιστήμονες της φύσης. Υδροβιότοπος που δεν έχει ακόμα αποκαλύψει όλα του τα μυστικά. Η μικρή και η μεγάλη Πρέσπα. Τα βουνά Βαρνούντας και Τρικλάρι. Τα αιωνόβια δέντρα στο όρος Ντέβας. Τα περίφημα φασόλια και το τσίπουρο. Ένας μικρός οδηγός, μια αφορμή για να ξεκινήσετε το ταξίδι ή για να επιστρέψετε σε μια από τις πιο όμορφες γειτονιές του πλανήτη.

Ο ομφαλός της Πρέσπας
Το καθρέφτισμά του στα νερά της λίμνης, οι ορεινοί όγκοι στο βάθος του κάδρου, τα 11 σπίτια και οι 23 μόνιμοι κάτοικοί του συνθέτουν ένα από τα πιο συναρπαστικά παζλ των Βαλκανίων. Ο Άγιος Αχίλλειος δεν είναι απλώς το μοναδικό νησάκι της Μικρής Πρέσπας, είναι ένα τοπίο μυστικό. Σύμφωνα με τον θρύλο, αν τα σπίτια του νησιού γίνουν 12 κάποιο απ' αυτά θα γκρεμιστεί. Τους χειμώνες, προτού φτιαχτεί η ξύλινη πεζογέφυρα, τα παιδιά πήγαιναν σχολείο διασχίζοντας την παγωμένη λίμνη. Σχεδόν μεταφυσική είναι η ατμόσφαιρα στην ημιερειπωμένη -και σημαντικότερο μνημείο της περιοχής- τρίκλιτη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου. Μας την άφησε κληρονομιά ο Βούλγαρος Τσάρος Σαμουήλ -όταν κατέλαβε τη Λάρισα μετέφερε τα λείψανα του Αγίου Αχιλλείου εδώ, χτίζοντας όχι μόνο την εκκλησία (986-990 μ. Χ), αλλά και τα ανάκτορά του, εδώ στην Πρέσπα, το κέντρο του βασιλείου του.

Ο Έλληνας Άγιος Γερμανός
Το μεγαλύτερο χωριό της Πρέσπας, έχει όνομα χριστιανικό κι ελληνικό -κι ας το λένε κάποιοι Γκέρμαν. Οι αγιογραφίες του Αγίου Αθανασίου, οι νερόμυλοι, οι στάνες των Σαρακατσάνων, η σκιά του βουνού που ακούσει στο όνομα Βαρνούντας, οι Γάλλοι που είχαν στρατοπεδεύσει στον Άγιο Γερμανό το 1918, αλλά έφυγαν κακήν κακώς... οι θρύλοι δεν τελειώνουν ποτέ. Όρεξη να' χετε να ακούτε απίθανες ιστορίες από τους ντόπιους που είναι καλοκουρδισμένοι αφηγητές.

Για ψάρι στους Ψαράδες
Το χωριό στο τέλος του δρόμου. Παλαιότερα ονομαζόταν Νίβιτσα. Το «Ψαράδες» βγήκε από τους ψαράδες που ζούσαν κάποτε εδώ και τροφοδοτούσαν με φρέσκο ψάρι όλη τη γειτονιά. Μοιάζει με παραδοσιακό νησιώτικο οικισμό. Η αλλοτινή του αίγλη χάθηκε τη στιγμή που το εγκατέλειψαν οι κάτοικοί του -από 700 έχουν μείνει λιγότεροι από 90. Όλοι οι εκδρομείς του Σαββατοκύριακου, συνωστίζονται εδώ για λίγο φρέσκο ψάρι.

Ρότι- το ακρωτήριο της ψυχοθεραπείας
20 λεπτά περπάτημα από τους Ψαράδες, στην άκρη του χάους, βρίσκεται η πιο ενεργειακή γωνιά της Μεγάλης Πρέσπας, που λαμπυρίζει κάτω από τα πόδια σας. Υπάρχει κι ένα ξύλινο κιόσκι για ξεκούραση.

Ξενοδοχείο πουλιών
Ένα φυσικό εργαστήριο ζωής κι ένας τόπος ιδανικός για όλους όσοι δηλώνουν επαγγελματίες ή ερασιτέχνες παρατηρητές πουλιών. Εδώ τα μαθαίνεις όλα: πως ξυπνάνε οι αργυροπελεκάνοι, πως φλερτάρουν οι νυχτοκόρακες, τι τρώνε τα σκουφοβουτηχτάρια, πόσο καλός ψαράς είναι ο κορμοράνος, τι ακριβώς είναι ο χηνοπρίστης και ο λοφοπρίστης, τι χρώμα έχουν οι καλαμόκιρκοι, πότε θυμώνουν οι τσικνόπαπιες και πως χορεύουν οι πελεκάνοι. Οι Πρέσπες είναι ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Ευρώπης.

Ο Βασίλης της Πρέσπας
Ο Βασίλης Αραμπατζής είναι ο καλύτερος πληροφοριοδότης, ένας χαρισματικός μικρός ήρωας, με το κωδικό όνομα «πελεκάνος» -έτσι έχει βαφτίσει τη βάρκα του. Η βαρκάδα στις Πρέσπες δεν κοστίζει, αξίζει. Θα ξαναβγείτε στην στεριά, μετά το session του «πελεκάνου», όχι μόνο γεμάτοι πληροφορίες και οξυγόνο, αλλά και πιο «ονειροπαρμένοι» -θα βλέπετε τον κόσμο με άλλο μάτι. Για του λόγου το αληθές, τηλεφωνήστε στο 6945 744657 και κλείστε θέση στη βάρκα του Βασίλη. Θα σας πάει σίγουρα και στο «τριεθνές», το σημείο της λίμνης όπου συναντώνται τα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας και ΠΓΔΜ.

Οι αγελάδες- νάνοι
Έχουν ύψος μόλις ένα μέτρο και περιφέρονται ελεύθερες. Θα τις συναντήσετε στους Ψαράδες και στον Άγιο Αχίλλειο. Σήμερα ο αριθμός τους δεν ξεπερνάει τις 100. Πριν από 40 χρόνια ήταν χιλιάδες, πράγμα που σημαίνει πως, μπορεί να χαρακτηρίζονται προστατευόμενο είδος, δεν φθάνει όμως μόνο αυτό.

Ο θρύλος της Δασερής
Πέντε χιλιόμετρα από το χωριό Πύλη, βρίσκονται τα απομεινάρια μιας μικρής πολιτείας που βυθίστηκε στη λίμνη. Πως; Σύμφωνα με τον θρύλο, ένα βασιλόπουλο κάθε φορά που κοιμότανε στη Δασερή, έβλεπε στον ύπνο του μια πανέμορφη Νεράιδα, την οποία ερωτεύτηκε θανάσιμα και κάποια στιγμή της ζήτησε να αλλάξουνε βέρες. Εκείνη δήλωσε αρχικώς αερικό, απ' αυτά που δεν πιάνονται, ούτε παντρεύονται. Τελικώς υπέκυψε, αδιαφορώντας για τον χρησμό που έλεγε πως αν έρθει εις γάμου κοινωνίαν, θα χαθεί κόσμος. Όπερ κι εγένετο. Μετά τον λαμπρό γάμο, η Δασερή βούλιαξε μια για πάντα, σαν τον Τιτανικό. Τα νούφαρα που βγαίνουν στον αφρό της λίμνης, είναι λένε οι ψυχές των ανθρώπων που χάθηκαν.

Η Αλβανία, δυο βήματα
Ανακαλύψτε την αλβανική πλευρά της Πρέσπας, ακολουθώντας έναν καλοφτιαγμένο αυτοκινητόδρομο. Μετά το τελωνείο της Κρυσταλλοπηγής, μπείτε στον δρόμο για τα Τίρανα (απέχουν 214 χιλιόμετρα), ρίχνοντας ματιές στις πινακίδες: το Ζάγκραντεντς και το Τρένι είναι δυο πανέμορφα χωριά, γύρω από τη λίμνη.

 

Που κοιμάμαι
Άγιος Αχίλλειος. Ο μοναδικός ξενώνας στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου. Οχτώ δωμάτια που καθρεφτίζονται στη λίμνη. (τηλ. 23850 46601)
Λιακωτό. Στον Λαιμό. Ένας από τους πιο όμορφους ξενώνες της περιοχής, με πανέμορφο καθιστικό που προσφέρεται για πολύωρες συζητήσεις και επιτραπέζια. (τηλ. 23850 51200)
Μύλος. Στον Λαιμό. Δεν είναι μόνο ο παραδοσιακός χαρακτήρας του ξενώνα που κερδίζει τις εντυπώσεις. Είναι και η ξεχωριστή φιλοξενία των ανθρώπων που τον έχουν δημιουργήσει. Όλα, σαν στο σπίτι σας. (τηλ. 23850 51888, www.prespa.gr)
Αριάδνη. Επίσης στον Λαιμό. Πέτρινο κτίριο, παραδοσιακή ατμόσφαιρα, πεντανόστιμο πρωινό και πολύ τραγούδι -στο αυτοσχέδιο πάλκο πρωταγωνιστούν οι ιδιοκτήτες Άννα και Γιώργος. (τηλ. 23850 51850, www.ariadni-prespes.gr)
Πέτρινο. Στον Άγιο Γερμανό. Έξι απίθανα δωμάτια σ' έναν παραδοσιακό ξενώνα. (τηλ. 23850 51344)
Άγιος Γερμανός. Στο κέντρο του ομώνυμου χωριού. Αλλοτινά κτίρια -άνω των 100 ετών και δωμάτια που μοιάζουν με καρτ ποστάλ. (τηλ. 23850 51397-51395)
Αρχοντικό. Στους Ψαράδες. Εικαστικές λεπτομέρειες στη διακόσμηση των δωματίων και θέα στη λίμνη. (τηλ. 23850 46260)

Που τρώω
Άγιος Αχίλλειος. Δεν υπάρχει άλλη ταβέρνα στο νησάκι. Ντόπιες νοστιμιές και πολύ γρήγορα όλοι γίνονται μια παρέα -το προκαλούν αυτό και οι ιδιοκτήτες με την καλή τους ενέργεια. (τηλ. 23850 46601)
Οι Ψαράδες. Στο ομώνυμο χωριό. Με πολύ μουσική -ρεμπέτικα, λαϊκά, έντεχνα. Όλοι μιλούν για τον τσιπουρομεζέ του: καβουρντιστή πιπεριά με ξηρό τσιρόνι. (τηλ. 23850 46235)
Τα Παραγάδια. Στους Ψαράδες. Δοκιμάστε κακαβιά με κόκκινη πιπεριά, κόκκινο πιπέρι και κρεμμύδι. Και γριβάδι πλακί. (τηλ. 23850 46240)
Παράδοση. Στον Άγιο Γερμανό. Περιβάλλον και κουζίνα ταιριάζουν απόλυτα με τ' όνομά του. (τηλ. 23850 51356-51266)
Χάσσος. Στη Μικρολίμνη. Ο κύριος Γιώργος είναι απλώς από τους καλύτερους μάστορες της κουζίνας. Το μαγαζάκι του, θα σας θυμίζει πόσο όμορφος ήταν ο κόσμος παλιά. (τηλ. 23850 46931)
Ερωδιός. Στη Μικρολίμνη. Θέα στη λίμνη, εικαστικές τοιχογραφίες και καλό φαγητό: παναριστό γριβάδι με ντομάτα και σκόρδο, φασολάδα, σκουμπούζια και τσιρόνια, ντόπια κρέατα μέχρι και πατσά. (τηλ. 23850 45049)
Μύλος. Στο Ανταρτικό. Σ' ένα κτίριο 115 ετών, αφεθείτε στο άρωμα του χρόνου και της πεντανόστιμης φασολάδας. (τηλ. 23850 46351)

Τι ψωνίζω
Τσιρόνι παστό και φασόλια Πρεσπών. Τα τύπου γίγαντα και πλακέ θεωρούνται από τα καλύτερα του κόσμου.

Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο. 32 του Wine Plus magazine ■