Η επέλαση των εισαγόμενων προϊόντων και η επιβαρυμένη εγχώρια παραγωγή
του οινολόγου και οινοποιού Παύλου Αργυρόπουλου

Παρατηρώντας τις καταναλωτικές συνήθειες στη χώρα μας, προκαλεί εντύπωση η χαμηλή προτίμηση που δείχνουμε στα αφρώδη κρασιά. Οι Έλληνες προσθέτουν σόδα στο κρασί τους, μερικοί και coca cola, πίνουν μπύρα και αναψυκτικά για να δροσιστούν και τα βράδια προτιμούν cocktails με φυσαλίδες. Παρόλο που διαφαίνεται η ροπή προς τα «δροσιστικά» ποτά, μόνο λίγοι τελικά είναι εκείνοι που επιλέγουν να καταναλώσουν αφρώδεις οίνους και αυτοί συνήθως είναι οι μυημένοι.

Δεν μπορώ λοιπόν να δεχθώ, ότι το αφρώδες κρασί δεν έχει λόγο ύπαρξης στην Ελλάδα, ή όπως υποστηρίζουν μερικοί, ότι ο λόγος που δεν έχει ενσωματωθεί στη χώρα μας είναι επειδή δεν ταιριάζει με τις συνήθειές μας. Δεν μπορώ επίσης να μην αναρωτηθώ, γιατί δεν γίνονται κινήσεις στήριξης από τον επαγγελματικό κλάδο. Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες, τελικά, που φρενάρουν την κατανάλωσή του και τι πρέπει να κάνουμε για να αντιταχθούμε σε αυτό;

Στη σκιά της σαμπάνιας
Για πολλά χρόνια, στις περισσότερες χώρες όπου καταναλώνεται κρασί, η κατηγορία των αφρωδών οίνων έζησε στη σκιά της σαμπάνιας. Την τελευταία δεκαετία, η κατανάλωσή της παρουσιάζει εκρηκτική αύξηση, ένδειξη πως το γόητρό της «καλά κρατεί». Παρόλα αυτά -και εδώ το όλο θέμα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς- βλέπουμε πως πλέον και άλλες χώρες αποφάσισαν να διεκδικήσουν μερίδιο στις πωλήσεις των αφρωδών και να αναμετρηθούν τελικά με την πανίσχυρη Γαλλική Αυτοκρατορία.
Και το πέτυχαν!
Χάρη στην αύξηση της ζήτησης και της σχεδόν σταθερής προσφοράς -λόγω καθορισμένης γεωγραφικής ζώνης- οι τιμές της σαμπάνιας αυξήθηκαν αισθητά. Το κενό αυτό κάλυψαν οι νέες χώρες παραγωγής αφρωδών, προτείνοντας ανταγωνιστικά προϊόντα. Οι πωλήσεις αφρωδών ξεπέρασαν τα 15 εκ. εκατόλιτρα. Η σαμπάνια σήμερα μπορεί σε αξία να κατέχει το 55% του τζίρου, όμως τα υπόλοιπα αφρώδη έχουν όγκο σχεδόν 8 φορές μεγαλύτερο από την παραγωγή της Καμπανίας!
Τα παραδείγματα της cava από την Ισπανία ή του spumante από την Ιταλία μας αποδεικνύουν συνεχώς πως το ποιοτικό αφρώδες κρασί είναι και εφικτό, αλλά και αποδεκτό από τον καταναλωτή. Οι τιμές του, συνήθως, δεν ξεπερνούν τα 7.50 €, σε αντίθεση με την σαμπάνια, η οποία πολύ σπάνια πωλείται κάτω από αυτή την τιμή. Επιπλέον, με τις σημερινές συνθήκες οικονομικής κρίσης, η ύπαρξη προσιτών αφρωδών είναι και θεμιτή, αλλά και φιλική προς τον καταναλωτή. Οι προσιτές τιμές τους, λοιπόν, μπορεί να αποδειχθούν πλεονέκτημα και για τα ελληνικά αφρώδη, εφόσον ξεπεράσουμε προβλήματα εικόνας, τιμής και ποιότητας.

Θέμα Τιμής και Εικόνας
Οι αφρώδεις οίνοι στην Ελλάδα πασχίζουν ακόμη να αποδείξουν ότι αξίζουν την προσοχή του καταναλωτή. Ακόμη πρέπει να αποδείξουν το αυτονόητο, ότι δηλαδή αξίζουν περισσότερα από μια «φτηνή» σαμπάνια. Αυτό όμως δεν είναι πάντα ευανάγνωστο από τον καταναλωτή, ο οποίος θα βρει συχνά στο ράφι μια υπερτιμολογημένη φτηνή σαμπάνια. Τα υπόλοιπα αφρώδη, ακόμα και αν είναι εγχώρια, είναι έρμαια αυτής της τιμολογιακής πολιτικής. Δηλαδή, τιμή ποτηριού που θα ξεπερνάει εκείνης του κρασιού, μόνο και μόνο επειδή είναι «είδος πολυτέλειας». Με τέτοιους όρους καταλαβαίνει κανείς πόσο δύσκολο είναι να αναγνωριστεί το ελληνικό αφρώδες κρασί από τον καταναλωτή. Και δεν είναι να απορούμε με την καχυποψία και τον θυμό του ακόμα, μερικές φορές, όταν του τείνει κανείς «ένα χέρι αφρώδους οίνου»... για 12 €!!
Αυτό, όχι μόνο καθιστά απαγορευτική την κατανάλωση του αφρώδους, αλλά συμβάλλει μακροπρόθεσμα και στην υποτίμηση της εικόνας του.
Προσωπικά πιστεύω πως οι οινοποιοί στην Ελλάδα αφήσαμε για αρκετό καιρό τη διαχείριση της εικόνας των αφρωδών σε τρίτους, που δεν τους ενδιέφερε τελικά η μακροζωία των προϊόντων. Οι σημερινές συγκυρίες, με τη βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση που μας αγγίζει, ίσως μας βγάλουν από τον λήθαργο και αναγκαστούμε να εξετάσουμε σοβαρότερα την αναγκαιότητα του να συμμετέχουμε στη διαχείριση της εικόνας των προϊόντων μας.

Ποιότητα και marketing
Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό οι αφρώδεις κυνηγούν τον στόχο και «πείθουν», στηριγμένοι σε δύο βάσεις, την ποιότητα και το marketing.
Είναι ώρα να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που εμφανίζονται προς όφελος του κλάδου. Η ανάπτυξη, προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να στηριχτεί στην κληρονομιά μας και την προσωπική προσφορά του καθενός. Χρειαζόμαστε τα εργαλεία του marketing για να υπογραμμίσουμε την εικόνα μας και την ταυτότητά μας. Όμως πριν, απλά πρέπει να διασφαλίσουμε την ποιότητα. Θεωρώ, όπως και πολλοί συνάδελφοί μου, πως η ποιότητα είναι μονόδρομος. Αν κάποτε ήταν θέμα χαρακτήρα και ήθους, σήμερα γίνεται και μέρος του ελληνικού business plan.

Αφρώδες: μια νέα κατηγορία κρασιού
Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να εξετάσουμε με προσοχή την προοπτική ανάπτυξης μιας ξεχωριστής ταυτότητας για τα αφρώδη κρασιά. Επίσης, καινοτομώντας στη συσκευασία, μπορούμε να κτίσουμε ισχυρή ταυτότητα και να τους προσφέρουμε δυνατότητες ανάπτυξης. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να επενδύσουμε και στο κομμάτι αυτό, με εργαλείο τις ελληνικές ποικιλίες σταφυλιού.
Το παράδειγμα του Μοσχάτου Αλεξανδρείας (zibibbo) από τους βιολογικούς αμπελώνες της Λήμνου, από το οποίο παράγονται αρωματικά, ευχάριστα, αλλά και ποιοτικά ταυτόχρονα, κρασιά είναι χαρακτηριστικό. Η ποικιλία στην Ιταλία κυρίως, αλλά και σε πάρα πολλές άλλες αμπελουργικές χώρες, δίνει αξιόλογα, αφρώδη αρωματικά κρασιά. Εμείς την αξιοποιήσαμε στον αφρώδη οίνο Blink και έτσι μια ελληνική και μεσογειακή ποικιλία άρχισε νέα πορεία.
Ιδιαίτερο και μοναδικό είναι επίσης το ροζέ αφρώδες κρασί του Αμυνταίου από Ξινόμαυρο. Εδώ, παράλληλα με τον ποιοτικό, δυναμικό χαρακτήρα της ποικιλίας, συγκριτικό πλεονέκτημα αποτελεί και το γεγονός ότι είναι το μοναδικό ροζέ, ελληνικό αφρώδες κρασί που είναι ταυτόχρονα και Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης). Σε κάθε γωνιά του ελληνικού αμπελώνα, οι αυτόχθονες ποικιλίες, με κατάλληλη προσαρμογή και καλλιεργητικές τεχνικές (το Μοσχοφίλερο, η Ντεμπίνα, ο Ροδίτης, το Αθήρι κλπ) περιμένουν τους τολμηρούς αμπελουργούς και οινοποιούς που θα αποκαλύψουν τους θησαυρούς που κρύβουν.
Εκτός από τον ποικιλιακό παράγοντα, ο οποίος στηρίζει ιδιαίτερα την ποιότητα των ελληνικών αφρωδών, οι προσπάθειες πρέπει να εστιαστούν και στην κατανάλωση, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες και τρόπους. Ένα ποτήρι αφρώδους κρασιού, μπορεί να συνοδεύσει τις ελληνικές γαστρονομικές συνήθειες, που κυρίως κατά τους ζεστούς μήνες του χρόνου, εστιάζονται σε θαλασσινά και ελαφριά γεύματα. Οι οινόφιλοι πρέπει να δουν το αφρώδες ως ένα κρασί που συνοδεύει στιγμές, πέραν των εορταστικών. Όχι σε ψηλόλιγνα και «άψυχα» ποτήρια, μα σε όμορφα κλασικά στρογγυλά για να γευτούν τον πραγματικό αρωματικό του χαρακτήρα. Όσο κι αν η πορεία της σαμπάνιας και άλλων προϊόντων αξίζουν τον σεβασμό μας, πιστεύω πως η Ελλάδα χρειάζεται να δημιουργήσει δικές της, φρέσκες ιδέες που να ξεπερνούν το ταμπού του εορταστικού ποτού, απελευθερωμένες από επιβολές και υπερβολές. Και για να γίνει αυτό, πρέπει εμείς οι παραγωγοί των αφρωδών να ανοίξουμε τον δρόμο και να πείσουμε με την αξία και την προσπάθειά μας.