Μεγάλη η χάρη του...
 

Την 1η Φεβρουαρίου γιορτάζει ο Άγιος Τρύφωνας ο προστάτης των αμπελουργών. Από τον Άγιο Τρύφωνα ζητούν οι αμπελουργοί να προστατεύσει τα αμπέλια τους από τους ανέμους, τις παγωνιές και το χαλάζι, από τις άκαιρες βροχές ή τις ασθένειες, να τους βοηθήσει με άλλα λόγια για να έχουν μια καλή σοδιά.
 
Ο Άγιος Τρύφωνας εμφανίζεται στις εικόνες νεαρός, χωρίς γένια, σγουρομάλλης κρατώντας κλαδευτήρι. Το περίεργο είναι όμως, πως αν ανατρέξουμε στη ζωή του, πουθενά δεν θα βρούμε θαύματα ή έστω σκηνές που να σχετίζονται με το αμπέλι και το κρασί. Πως λοιπόν προέκυψε αυτός ο συσχετισμός;

Καταρχάς ο Άγιος γεννήθηκε και μαρτύρησε στη Φρυγία, περιοχή που ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της, όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Συνεπώς, ο Άγιος Τρύφων, πολιούχος της Νίκαιας, πρέπει να συνδέεται με το αμπέλι και το κρασί, λόγω καταγωγής. Όμως και η θέση της γιορτής του στον ετήσιο κύκλο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθιέρωσή του, ως προστάτη των αμπελουργών. Διότι ο Φεβρουάριος αποτελεί μια κρίσιμη καμπή στον βιολογικό κύκλο του αμπελιού είναι η χρονική περίοδος που αρχίζει (παραδοσιακά) το κλάδεμα. Έτσι είναι λογικό το ότι οι αμπελουργοί, που από τους αρχαίους χρόνους προσπαθούσαν να κερδίσουν την εύνοια των θεών τους πριν να αρχίσουν το κλάδεμα, με την επικράτηση του Χριστιανισμού έδωσαν τον ρόλο του προστάτη τους στον άγιο Τρύφωνα. Η λατρεία του πέρασε στην ανατολική Θράκη, την ανατολική Ρωμυλία και στα Βαλκάνια. Και όταν το 1924 οι Έλληνες της ανατολικής Ρωμυλίας αναγκάστηκαν να αφήσουν τις περιοχές τους, που ήταν κατάφυτες με αμπέλια και να έρθουν στις νέες τους πατρίδες, βρήκαν τον άγιο να τιμάται και από τους χριστιανούς αμπελουργούς της Βαλκανικής χερσονήσου. Αυτοί οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας όπου και συνέχισαν να καλλιεργούν το αμπέλι: στη Γουμένισσα, τη Νάουσα (Στενήμαχος, Τρίλοφος), το Αμύνταιο, τη Ραψάνη, τη Νέα Αγχίαλο, τη Νέα Μεσήμβρια, στη Γέφυρα. Τόσο αυτοί όσο και οι ντόπιοι αμπελουργοί γιορτάζουν στην 1η του Φλεβάρη τον προστάτη άγιό τους.
 
Και πρώτα απ' όλα, αυτή την ημέρα απέχουν από την εργασία στα αμπέλια. Κάνουν αγιασμό στην εκκλησία και αρτοκλασία με κόλλυβα για το μνημόσυνο του αγίου. Συνηθίζουν ακόμη να κρατούν από τον τρύγο τσαμπιά κρεμασμένα στα κελάρια τους ή στην κληματαριά (που τόχουν σε καλό να αντέξουν μέχρι αυτή την ημέρα). Τα πηγαίνουν στην εκκλησία, τα κρεμούν στην εικόνα για να διαβαστούν και στη συνέχεια τα μοιράζουν στους πιστούς. Με τον αγιασμό ραντίζουν τα αμπέλια τους. Μερικοί κλαδεύουν χάριν του εθίμου τέσσερα κλήματα. Στη συνέχεια ακολουθεί γερή κρασοκατάνυξη και γλέντι... όπως του πρέπει ενός τέτοιου αγίου. ■