Τα χρυσαφένια κρασιά της Σάμου
της Μαρίας ΝέτσικαΗ Marguerite Yourcenar στα Αδριανού Απομνημονεύματα (εκδόσεις Χατζηνικολή) υμνεί δια στόματος αυτοκράτορος το κρασί της Σάμου. Του νησιού που σίγουρα είναι η πιο φημισμένη, εκτός χώρας, ελληνική οινοπαραγωγός περιοχή.
Πάντως οι αρχαίοι μας πρόγονοι θα δοκίμαζαν μεγάλη έκπληξη αν μάθαιναν για τη σημερινή μεγάλη επιτυχία των κρασιών της. Διότι, στην εποχή τους, η ποιότητα των κρασιών της Σάμου εθεωρείτο χαμηλότερη από των υπόλοιπων νησιών του Αιγαίου. Σ’ αυτό, απ’ ότι φαίνεται, δεν έφταιγε το έδαφος ή το κλίμα του νησιού, που άλλωστε σε γραπτά κείμενα αναφέρονται ως ιδανικά για όλες τις υπόλοιπες καλλιέργειες. Απλώς, καλλιεργούσαν «λάθος» σταφύλια!
Και πιο συγκεκριμένα, μέχρι και τον 15ο αιώνα τα κρασιά της Σάμου ήταν ερυθρά και μάλλον ξηρά.
Από τον 17ο αιώνα αρχίζει η καλλιέργεια του λευκού Μοσχάτου και το αρωματικό αυτό σταφύλι μετά από την αναμπέλωση που ακολούθησε το καταστροφικό πέρασμα της φυλλοξήρας, είναι πλέον το κυρίαρχο στο νησί.
Στα τέλη του 18ου αιώνα το γλυκό κρασί της Σάμου θριαμβεύει στις αγορές της Γαλλίας και στη συνέχεια παγκοσμίως. Η διάσταση όμως ανάμεσα στη χαμηλή τιμή πώλησης του σταφυλιού και της υψηλής του κρασιού φέρνει σε ζωηρή αντιπαράθεση τους αμπελουργούς με τους οινέμπορους. Έτσι το 1934, μετά από σχετικό διάβημα των καλλιεργητών στην Κυβέρνηση, ιδρύεται η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου, ισχυρότατο, δυναμικό και απόλυτα πετυχημένο όργανο, που έχοντας το μονοπώλιο της παραγωγής των κρασιών της Σάμου, σήμερα λειτουργεί δύο οινοποιεία, στο Μαλαγάρι, κοντά στο Βαθύ και στο Καρλόβασι. Με 25 συνεταιρισμούς μέλη και 3.000 αμπελουργούς που καλλιεργούν περισσότερα από 15.000 στρέμματα αμπελιού, κάθε χρόνο οινοποιεί 9.000 τόνους μοσχάτου σταφυλιού και παράγει κρασιά που φτάνουν μέχρι τα πέρατα του κόσμου. Ορθώς εκμεταλλευόμενη τον τουρισμό του νησιού για την προώθηση του κρασιού, το καλοκαίρι του 2005 εγκαινίασε στο Μαλαγάρι το Μουσείο Σαμιακού Οίνου.
Σαμιώτικοι αμπελώνες και κρασιά
Τους αμπελώνες της Σάμου τους βλέπεις σχεδόν παντού καθώς περιπλανιέσαι στο νησί. Όσο όμως πλησιάζεις στα βόρεια οι σχηματισμοί τους πυκνώνουν. Από την πρωτεύουσα Σάμο ξεκινά ένας παραθαλάσσιος δρόμος που οδηγεί στο Καρλόβασι, το δεύτερο σημαντικό λιμάνι. Διαδρομή μαγευτική. Τοποθεσίες με οργιώδη βλάστηση. Γραφικότατα χωριά. Και αμπέλια, πολλά αμπέλια. Στενές πεζούλες, η μία πίσω από την άλλη σκαρφαλώνουν τις πλαγιές. Μερικές χωρούν μόνο δύο σειρές φυτών. Κάποιες βρίσκονται χαμηλά, στη γειτονιά της θάλασσας. Άλλες φτάνουν στα 900 μέτρα. Βεβαίως και είναι ψηλά, ας μη ξεχνάμε όμως πως η Σάμος στην ουσία είναι ένα ορεινό νησί και πως η δεύτερη σε ύψος κορυφή της, που φτάνει τα 1.160 μέτρα, λέγεται Άμπελος. Οι πιο ενδιαφέροντες αμπελώνες βρίσκονται στους Βουρλιώτες, τους Μαννολάτες, τους Σταυρινίδες, τον Πλάτανο. Βορινές περιοχές, δροσίζονται από τα μελτέμια που μετριάζουν την επίδραση των ψηλών θερμοκρασιών. Η ένταση των ανέμων είναι όμως δυνατή. Αναγκάζει τους αμπελουργούς να κλαδεύουν τα αμπέλια τους χαμηλά, να τα κρατούν κοντά στο έδαφος.
Το σταφύλι που καλύπτει το 97% του αμπελώνα της Σάμου είναι το λευκό Μοσχάτο (Muscat blanc à petits grains). Αυτό το μοσχάτο είναι τόσο διαδεδομένο στη νησιωτική Ελλάδα που είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως καλλιεργείται στο Αιγαίο από την αρχαιότητα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Γαλλία. Αποκλειστικά απ’ αυτό παράγεται το κρασί Π.Ο.Π. Σάμος, ενώ το 1982 παραχωρήθηκε και η ένδειξη Σάμος Grand cru για τα κρασιά που προέρχονται από συγκεκριμένους επιλεγμένους αμπελώνες.
Η ποιότητα των γλυκών σαμιώτικων κρασιών είναι γνωστή. Σ’ αυτή συμβάλλουν αφ’ ενός το ιδανικό οικοσύστημα, αφ’ ετέρου η μακρά εμπειρία στην οινοποίηση.
Τα σταφύλια τρυγιούνται σε υψηλή ωριμότητα και η ζύμωση διακόπτεται με την προσθήκη αλκοόλης (vins de liqueur, vins doux naturels). Κάποια κυκλοφορούν φρέσκα, λίγους μήνες μετά από την οινοποίησή τους. Έχουν ωραιότατο χρυσοκίτρινο χρώμα κι απίστευτα γοητευτικό άρωμα μοσχάτου με φίνους τόνους τριαντάφυλλου και βερίκοκου.
Άλλα ωριμάζουν σε δρύινα βαρέλια για να αναπτύξουν το μπουκέτο τους. Σ’ αυτά το χρώμα είναι βαθύτερο, χρυσό του μελιού, πορτοκαλο-κεχριμπαρένιο, ακόμη και καφετί. Τα αρώματα, πάντα μέσα στην παλέτα του μοσχάτου, μετατοπίζονται στις νότες των αποξηραμένων φρούτων.
Τέλος, ορισμένα φτιάχνονται από υπερώριμα ή από λιασμένα στον ήλιο σταφύλια (vins naturellement doux). Η ζύμωση τους, που δεν διακόπτεται με αλκοόλη, διαρκεί περίπου τρεις μήνες. Στη συνέχεια παλαιώνουν σε βαρέλι, 4-5 χρόνια, αρκετά για να τα βοηθήσουν να μας αποπλανήσουν με το λαμπερό πορτοκαλί τους χρώμα, το βελούδο της γεύσης, τον εκρηκτικό πλούτο των αρωμάτων.
info
Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου, Μαλαγάρι & Καρλόβασι Σάμου, τηλ. 22730 27375, 22730 27297
|
