του Γιώργου Φλούδα
Δημοσιεύτηκε στο Wine Plus magazine

Piemonte, Piemont, Piedmont ή Πεδεμόντιο: ένα από τα 20 γεωγραφικά διαμερίσματα της Ιταλίας. Το Πεδεμόντιο, με πρωτεύουσα το Τορίνο, γεωγραφικά περιβάλλεται από τις Άλπεις που αποτελούν και το φυσικό σύνορο τόσο με τη Γαλλία όσο και με την Ελβετία, ενώ οι περιοχές της Λομβαρδίας, της Λιγουρίας και της Αόστας το οριοθετούν. Το όνομά του αποτελεί περιγραφική απόδοση της γεωγραφίας -Piemonte μεταφράζεται ως «το πόδι του βουνού». Ιστορικά μιλώντας, είναι η περιοχή απ' όπου ξεκίνησε η σύσταση του σύγχρονου ιταλικού κράτους, παίρνοντας την εξουσία από τη βασιλική οικογένεια της Σαβοΐας, η οποία είχε άρρηκτους δεσμούς με τους γαλαζοαίματους και το ναπολεόντειο καθεστώς της Γαλλίας. Έτσι οι επιρροές από τον αστικό τρόπο ζωής και η αγάπη για το κρασί είναι βαθιά ριζωμένη παράδοση και σε συνδυασμό με την τοπική γαστρονομία, αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.

Από τις σημαντικότερες οινοποιητικές περιοχές της Ιταλίας, με εύφορα εδάφη και επιρροές από τις Άλπεις. Το ανομοιογενές του εδάφους παρέχει ποικιλομορφία σε υψόμετρα και προσανατολισμό αμπελώνων, ικανά να δώσουν πρώτη ύλη για την παραγωγή ορισμένων από τα καλύτερα κρασιά στο κόσμο. Η περιοχή έχει 16 οριοθετημένες ζώνες D.O.C.G.* και πάνω από 40 D.O.C.* -επί του παρόντος τουλάχιστον, γιατί το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά στα ιταλικά κρασιά εξελίσσεται συνεχώς, με ρυθμούς που ακόμη και οι πιο ενημερωμένοι πολύ δύσκολα μπορούν να παρακολουθήσουν.

Barolo D.O.C.G.
Πραγματικά, η λοκομοτίβα της περιοχής. Ένα κρασί που φιγουράρει ανέκαθεν δίπλα στα πολύ σπουδαία κρασιά του Bordeaux και της Βουργουνδίας. Η ουσιαστικότερη από τις διαφορές μεταξύ των αμπελώνων είναι ο προσανατολισμός τους. Οι καλύτεροι είναι αυτοί με νότιο προσανατολισμό, στην τοπική διάλεκτο ονομάζονται Sori. Για τη συγκεκριμένη D.O.C.G. ζώνη είναι αποκλειστική η χρήση της ποικιλίας Nebbiolo. Το όνομά της έχει ρίζα στη λέξη nebbia που σημαίνει ομίχλη, χαρακτηριστικό του ψυχρού κλίματος που επικρατεί. Μια ενδιαφέρουσα διάκριση οργανοληπτικού και στιλιστικού επιπέδου, είναι αυτή που χωρίζει τις 5 βασικές κοινότητες του Barolo, από όπου προέρχεται η πρώτη ύλη, σε δύο κατηγορίες:
- Serralunga d' Alba, Castiglione Falletto, Monforte d' Alba: δίνουν γεμάτα και βελούδινα κρασιά με χαρακτηριστικό τη γλυκόριζα.
- Barolo, La Morra: με σχετικά πιο ήπια χαρακτηριστικά, μαλακότερα, πιο γήινα στη γεύση και κυρίαρχη την αίσθηση των μανιταριών.
Οι παραγωγοί μοιράζονται μεταξύ των παραδοσιακών και των μοντέρνων, ενώ η χρήση νέας γαλλικής δρυός, τις τελευταίες δεκαετίες, δίνει άλλη διάσταση σε αυτά, τα μακράς παλαίωσης οινικά διαμάντια Όπως και να 'χει πάντως, ένα Barolo φέρει περήφανα την καταγωγή του στην ετικέτα και κινείται από τα οριακά μεσαία ως τα πολύ υψηλά βαλάντια.

Barbaresco D.O.C.G.
Ανήκει στα πολύ σπουδαία τοπωνύμια της Ιταλίας αλλά βρίσκεται στη σκιά του Barolo, που ούτως ή άλλως είναι πιο πληθωρικό και πολυδιάστατο από το συγκριτικά μαλακότερο Barbaresco. Η παράδοση θέλει τους Γαλάτες, λάτρεις πάντα της καλοπέρασης, να γοητεύονται από τα κρασιά του Barbaritium, αρχαίο όνομα της δυτικής χερσονήσου, και η δυναμική της περιοχής για την παραγωγή οίνων ποιότητας χάνεται στο βάθος των αιώνων. Στη σύγχρονη ιταλική οινική πραγματικότητα, αναγνωρίστηκε ως D.O.C. το 1966 και το 1980 αναβαθμίστηκε σε D.O.C.G. που αποτελεί και την ανώτερη νομοθετική διάκριση. Την περιοχή οριοθετούν οι αμπελώνες γύρω από τις κοινότητες Neive, Treiso και οι αμπελώνες στους λόφους γύρω από την πόλη της Alba. Η ωρίμανση προϋποθέτει τουλάχιστον δύο χρόνια παλαίωση, εκ των οποίων ένα σε βαρέλι, ενώ για την ένδειξη reserve απαιτείται σαν ελάχιστη περίοδος τα τέσσερα χρόνια (δύο σε βαρέλι). Στην παραγωγή των οίνων με την ένδειξη Barbaresco D.O.C.G. χρησιμοποιείται αποκλειστικά, όπως και στην περίπτωση του Barolo, η ποικιλία Nebbiolo. Σαφώς πιο μαλακό και ήπιο από το Barolo, με νύξεις φλούδας πορτοκαλιού που μαζί με το διακριτικό γήινο χαρακτήρα αποτελούν τα γευστικά διακριτικά του στοιχεία.

Asti D.O.C.G.(Asti Spumante-Moscato d'Asti)
Ο Μιλανέζος κοσμηματοπώλης Giovan Battista Croce θεωρείται πατέρας του Moscato d' Asti. Τον 17ο αιώνα, μετά από πολύ κόπο και έρευνα, κατάφερε να βρει έναν τρόπο να παράγει χαμηλού αλκοολικού βαθμού κρασί και να διατηρεί τη φυσική γλυκύτητα του μούστου. Χρειάστηκαν κοντά στους τέσσερις αιώνες για να συμπεριληφθούν, το 1993 πια, τόσο το Asti Spumante όσο και το Moscato d' Asti στο καθεστώς των D.O.C.G. Αμφότερα παράγονται αποκλειστικά από την ποικιλία Moscato Bianco με προέλευση τους αμπελώνες των περιοχών Asti, Cuneo και Alessandria. Το Moscato d' Asti θα πρέπει να έχει αλκοολικό βαθμό μεταξύ 4,5 – 6,5%, πίεση σε CO2 στα 1,7 bar και τα χαρακτηριστικά αρώματα του Μοσχάτου. Το Asti Spumante αντίστοιχα, πρέπει να έχει αλκοολικό βαθμό από 7-9,5%. Είναι ένα πολύ ευχάριστο απεριτίφ με δυνατό σημείο τη σχέση ποιότητας-τιμής. Ιδανικός συνδυασμός με φρούτα ή ελαφριά φινετσάτα γλυκά.

Acqui – Brachetto d'Acqui D.O.C.G.
Εξαιρετικό επιδόρπιο που γνωρίζει επιτυχία στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η καταγωγή της ποικιλίας Brachetto, αν και δεν είναι πλήρως εξακριβωμένη, εικάζεται ότι είναι οι λόφοι της κοινότητας Monferrato. Αρκετοί πάντως πιστεύουν ότι η προέλευσή της είναι η Προβηγκία και πιο συγκεκριμένα η Νίκαια. Η περιοχή παράγει τα συγκεκριμένα κρασιά αποκλειστικά από αυτό το σταφύλι. Με έντονο ροδί χρώμα, χαρακτηριστικό το άρωμα του τριαντάφυλλου, πίεση που δεν ξεπερνά τα 1,7 bar και ελάχιστο αλκοολικό βαθμό 5%, αποτελούν ένα δροσερό καλοκαιρινό απεριτίφ που συνοδεύει ευχάριστα ερυθρά ή ερυθρωπά φρούτα ή ακόμα και ελαφριά γλυκά σοκολάτας.  

Gattinara D.O.C.G.
Στους λόφους που περιβάλλουν την κοινότητα Novara και Vercelli μέχρι τις παρυφές των Άλπεων, δημιουργείται ένα ιδιαίτερο μικροκλίμα, ικανό να δώσει μια πολύ ενδιαφέρουσα version της ποικιλίας Nebbiolo, που εδώ αποκαλείται Spanna. Αναγνωρισμένο ως D.O.C., από το 1967 ήδη, έχει καταφέρει να πείσει για τη δυνατότητα παραγωγής οίνων ποιότητας. Η Spanna έχει δικαίωμα να συμπληρώνεται μέχρι 10% με τις γηγενείς Vespolina και Bonarda. Παράγονται ερυθρά κρασιά μέτριου σώματος με ελάχιστο αλκοολικό βαθμό 12,5% και με παλαίωση όχι λιγότερη των τριών χρόνων. Σε καθεστώς D.O.C.G. συναντάμε και τη Reserva, με ελάχιστη παλαίωση τεσσάρων χρόνων.

Ghemme D.O.C.G.
Άλλο ένα κρυφό διαμάντι, παραλλαγή της ποικιλίας Nebbiolo με διαφορετικό «κόψιμο». Οι αμπελώνες εκτείνονται στην περιοχή Novaresi και Vercellesi και ενώ αναγνωρίστηκε από το 1969 σαν φερέλπιδα περιοχή, έπρεπε να περιμένει μέχρι το 1997 για να αναγνωριστεί ως D.O.C.G. Με συμμετοχή μέχρι 25% των ποικιλιών Vespolina και Uva Rara και σαν ραχοκοκαλιά το Nebbiolo, αποτελεί την πιο μαλακή και εύκολη διάσταση από όλες τις περιοχές του Πεδεμόντιου. Και εδώ τα ελάχιστα τρία χρόνια παλαίωσης είναι υποχρεωτικά.

Roero rosso D.O.C.G. και Roero Arneis D.O.C.G
Στην ομώνυμη περιοχή βόρεια της Alba, στο βορειότερο σημείο του Piemonte, βρίσκονται τα όρια αυτής της ζώνης. Με χρήση 95% της ποικιλίας Nebbiolo και 2-5% της ποικιλίας Arneis για το ερυθρό Roero Rosso και με 100% της ποικιλίας Arneis για το λευκό, παράγονται δύο κρασιά που είναι πολύ λίγο γνωστά εκτός Ιταλίας ή ιταλικών εστιατορίων. Το ερυθρό ακολουθεί το προφίλ και των υπόλοιπων περιοχών με ελάχιστο αλκοολικό βαθμό 12,5%, ενώ το λευκό -και λόγω ψυχρού κλίματος- δεν ξεπερνά τους 11,5%. Ενδιαφέρουσα πρόταση εάν βρεθείτε στην περιοχή, αφού οι προτεραιότητες μάλλον βρίσκονται νοτιότερα.

Dolcetto di Dogliani Superiore - Dogliani D.O.C.G.
Νοτιοδυτικά της ζώνης του Barolo και με χρήση της σταχτοπούτας ποικιλίας που ακούει στο όνομα Dolcetto, παράγεται ένα ελκυστικό ερυθρό κρασί, ήπιας τανικότητας με ιδιαίτερο αρωματικό δυναμικό και πολύ προσιτή τιμή. Πολύ συχνά η ποικιλία Dolcetto αναμιγνύεται με άλλες διεθνείς για να δώσει αρκετά D.O.C. κρασιά της περιοχής. Με προσεγμένη οινοποίηση, τα αποτελέσματα υπήρξαν ενθαρρυντικά και αρκετοί παραγωγοί διέκριναν τη δυνατότητα αυτόνομης παράστασης. Χωρίς να αποτελεί, στο σύνολο της η ζώνη, must–try, εάν πέσει στα χέρια σας, αξίζει να τη δοκιμάσετε με τα antipasti. Ελαφρώς δροσερό, στους 16οC.

Gavi - Cortese di Gavi D.O.C.G.
Στα νοτιοανατολικά του Piemonte, στην περιοχή της Alessandria, η ποικιλία Cortese βρήκε πρόσφορο έδαφος για την παραγωγή οίνων ποιότητας. Γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά χωρίς να υπάρχουν αρχεία που θα πιστοποιούν με ακρίβεια το παρελθόν της, αποτελεί παράδοση των παραγωγών της περιοχής. Κατά γενική ομολογία, η καλύτερη έκφρασή της φύεται στην κοινότητα Gavi που δίνει και το όνομά της στη ζώνη. Με αλκοολικό βαθμό που πρέπει να ξεπερνά τους 10,5%, σε καλές χρονιές η επαφή με το βαρέλι δίνει εξαίρετα αποτελέσματα, ενώ οι δυνατότητες παλαίωσης πλησιάζουν τη δεκαετία. Ενδιαφέρουσα και η διάσταση Frizzante και Spumante.  

* D.O.C.(Denominazione di Origine Controllata)
Τα ιταλικά κρασιά Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας. Προέρχονται από καθορισμένες γεωγραφικά περιοχές, παράγονται από συγκεκριμένες ποικιλίες, τα αμπέλια κλαδεύονται σε καθορισμένο σχήμα και η μέγιστη ποσότητα παραγωγής είναι οριοθετημένη. Οι μέθοδοι οινοποίησης και η παλαίωση έχουν επίσης καθοριστεί, όπως και ο ελάχιστος αλκοολικός βαθμός του κρασιού που θα παραχθεί.  

* D.O.C.G.(Denominazione di Origine Controllata e Garantita)
Αυτά τα Garantita D.O.C. επικαλούνται εκτός από τις μικρές ποσοτικές αποδόσεις, τον αποκλεισμό των λιγότερο ποιοτικών σταφυλιών και τους αυστηρούς αναλυτικούς και οργανοληπτικούς ελέγχους στους οποίους υπόκεινται.