Ένας επίμονος και τολμηρός επιχειρηματίας του κρασιού
της Μαρίας Νέτσικα
φωτογραφίες: Heinz Troll
Για τον Δημήτρη Χατζημιχάλη, η είσοδος στον κόσμο του κρασιού χρονολογείται το 1974. Με την επιμονή και την τακτική ενός επιχειρηματία αλλά και την προσωπική πινελιά ενός amateur του κρασιού, αποφάσισε να αναβιώσει την αμπελοοινική παράδοση της Αταλάντης δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στη σύγχρονη οινοποιητική Ελλάδα. Τα κρασιά Χατζημιχάλη δικαίωσαν τον εμπνευστή τους, εξοικειώνοντας από την πρώτη τους εμφάνιση τον έλληνα καταναλωτή με την έννοια του «μικρού παραγωγού». Σημαντική είναι επίσης η προσπάθεια του κτήματος να συνδέσει και ν' αναδείξει το ιδιαίτερο μικροκλίμα του κάθε κομματιού του αμπελώνα του, με την ποικιλία που καλλιεργείται σ' αυτό. Είναι η προσέγγιση που βρίσκουμε στους μικρούς παραγωγούς των cru της Βουργουνδίας. Στη συζήτηση που ακολουθεί, καταγράφεται η πορεία, το λαμπρό παρόν και το φιλόδοξο μέλλον ενός επιχειρηματία με οράματα, τόλμη και επιμονή. Κύριε Χατζημιχάλη, απ' όσο γνωρίζω πριν αποφασίσετε να μπείτε στον χώρο του κρασιού, είχατε μια λαμπρή επαγγελματική δραστηριότητα στην οικογενειακή επιχείρηση. Όντως. Βλέπετε ο πατέρας μου αρρώστησε και πέθανε νωρίς, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στην Ανωτάτη Βιομηχανική Πειραιώς, κι ως μεγαλύτερος γιος, τον διαδέχθηκα στις επιχειρήσεις, οι οποίες ήταν τότε, το 1967, οι αντιπροσωπείες των ρολογιών Omega, των ραδιο-επίπλων και μαγνητοφώνων της Grundig. Εν τω μεταξύ βγήκε η τηλεόραση, βγήκαν τα ραδιοκασετόφωνα, ήρθε και η Χούντα. Η οποία απαγόρευσε την εισαγωγή τηλεοράσεων με σκοπό τη δημιουργία εγχώριων βιομηχανιών. Στην αρχή δημιουργήθηκαν καμιά 45αριά βιομηχανίες –αν θυμάμαι καλά- που μετά έγιναν 60-65. Συναρμολογητήρια δηλαδή τηλεοράσεων. Ένα από αυτά ήταν και το δικό μου με licenceGrundig. Ε, το 1969 αγόρασα το οικόπεδο στην Εθνική οδό, έχτισα τα κτίρια (όπου βρίσκονται και σήμερα τα γραφεία της εταιρείας), και ουσιαστικά έφτιαξα το μεγαλύτερο εργοστάσιο τηλεοράσεων της Ελλάδας. Κι επί 20 χρόνια, δηλαδή όσο περίπου κράτησε η απαγόρευση, ήταν το πρώτο όνομα στις τηλεοράσεις. Πότε και πως συναντήθηκε η Grundig με το κρασί; Το κρασί εμφανίστηκε πολύ νωρίς στη ζωή μου. Την αγάπη μου γι' αυτό, την πήρα από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν Μικρασιάτης και γαλλοτραφής. Ξεκίνησα να φτιάχνω το βαρελάκι του σπιτιού, μόνος μου. Τότε ήταν της μόδας, τα βαρελάκια. Σε κάθε γειτονιά υπήρχε ένας βαρελοποιός ο οποίος σου έφτιαχνε το βαρέλι, σου έβρισκε και μούστο. Μετά, ήμουν και μικρός, 20-22 χρονών, είπα γιατί να μη φτιάξω και δικό μου μούστο, γιατί να μην πατήσω μόνος μου τα σταφύλια. Έφτιαξα λοιπόν ένα πατητήρι εδώ πέρα (στο οικόπεδο των γραφείων), ερχόταν όλη η παρέα, πατούσαμε τα σταφύλια, πίναμε, κάναμε το γλέντι του τρύγου. Εν τω μεταξύ είχα φτιάξει εδώ πίσω και μια μικρή φάρμα με ζώα. Είχα πέρδικες, φασιανούς, αγελάδες, πρόβατα, γουρούνια, κουνέλια, πάπιες, ορτύκια…Για τα ορτύκια και τους φασιανούς είχα κανονική γραμμή παραγωγής και τα εμπορευόμουν. Το 1973, είπα γιατί να μην μεγαλώσω τη φάρμα; Οπότε αγόρασα 90 στρέμματα στην Αταλάντη. Έψαχνα να βρω ένα μέρος που να έχει ρεύμα αέρος γιατί αυτό είναι καλό για οποιαδήποτε εγκατάσταση με ζώα αλλά φυσικά και για τα αμπέλια. Έμαθα ότι πουλιόταν ένα τέτοιο σημείο εκεί και αποφάσισα να το πάρω. Στην αρχή φύτεψα 20 στρέμματα με αμπέλι και τα υπόλοιπα με άλλες καλλιέργειες, από φρούτα και λαχανικά έως τριφύλλι, καλαμπόκι, σιτάρι για τα ζώα. Από τη φάρμα είχα κρατήσει μόνο τα πρόβατα διότι ήθελα να φτιάξω μια ράτσα προβάτων η οποία να έχει τη νοστιμιά του ελληνικού προβάτου, αλλά με λιγότερο λίπος. Είχα συμβληθεί μάλιστα με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και έκανα διάφορα πειράματα. Τελικά κατάφερα να φτιάξω αυτό το πρόβατο και για περίπου 20 χρόνια, συνέχισα να το αναπαράγω. Ήταν το τελευταίο από τα ζώα που κράτησα. Μετά με απορρόφησε εξ' ολοκλήρου το κρασί. Για να ξαναγυρίσουμε λοιπόν στο κρασί. Ποιες ποικιλίες φυτέψατε το 1974 στην Αταλάντη; Η βασική ποικιλία ήταν το Cabernet Sauvignon. Επιλέχτηκε γιατί, σύμφωνα και με τις δικές μου γνώσεις τότε, έδινε αναγνωρισμένα το καλύτερο κρασί αλλά και για την προσαρμοστικότητά της παγκοσμίως. Η επιλογή έγινε αποκλειστικά από εσάς ή είχατε και συμβούλους; Κοίταξε, είχα πάει και στο Ινστιτούτο Οίνου και στο Ινστιτούτο Αμπέλου. Στο μεν πρώτο με απέτρεψαν τελείως από το να ασχοληθώ με το κρασί, στο δεύτερο αντίθετα με βοήθησαν πάρα πολύ. Ξεκίνησα λοιπόν με το Cabernet Sauvignon. Φυτά πήρα από το Πόρτο Καρράς και από τον Αβέρωφ στο Μέτσοβο. Από λευκές ποικιλίες διάλεξα τη Ρομπόλα. Έβαλα και κάποιες τοπικές, Σαββατιανά, Ροδίτες κλπ. Και περάσατε αμέσως στην παραγωγή κρασιού; Όχι αμέσως. Γιατί όλα αυτά, μέχρι τότε ακόμη, δεν τα έβλεπα με επιχειρηματικό μάτι. Τα έκανα απλώς για να ικανοποιήσω τις προσωπικές μου ανησυχίες, σαν χόμπι. Γι' αυτό το λόγο, για να απασχολώ δηλαδή όλο τον χρόνο τον κόσμο που δούλευε στα αμπέλια και τις καλλιέργειες, αλλά και για να με βοηθήσει οικονομικά στην όλη προσπάθεια και να μπορώ να αντιμετωπίσω τα έξοδα, καθώς δεν ήθελα να πάρω δάνεια, έβαλα τις γαλοπούλες. Τις οποίες έφερνα πουλάκια μιας ημέρας από τον Καναδά αεροπορικώς, τα μεγάλωνα και τα πουλούσα στα σούπερ-μάρκετ, σε vacuum συσκευασία έτοιμα για ψήσιμο τα Χριστούγεννα. Τότε ήταν πολύ πρωτοποριακό για την Ελλάδα. Έτσι δημιουργήθηκε η γνωστή Φάρμα Χατζημιχάλη στην Αταλάντη, εξού και η γαλοπούλα στο λογότυπο του κτήματος. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 1979, που ήταν και η τελευταία χρονιά για τις γαλοπούλες. Στη συνέχεια άρχισα να σκέφτομαι την πιο σοβαρή ενασχόληση με το κρασί. Οπότε, πότε κυκλοφόρησε η πρώτη ετικέτα Χατζημιχάλη; Τα κρασιά άρχισαν να κυκλοφορούν εμφιαλωμένα από το 1981-82. Συνεργαζόμουν με τον Άρη Παναγιωτόπουλο και τον χημικό-οινολόγο Πάνο Ζουμπούλη που τότε έφτιαξε την κάβα Vinifera και τα πουλούσε. Ξεκίνησα με το Cabernet. Πολλοί με χλεύασαν τότε. Θεωρούσαν ότι δεν θα είχε επιτυχία, ούτε μέλλον, ένα μονοποικιλιακό κρασί. Το 1984 έβγαλα και το πρώτο λευκό, 4.000 φιάλες από Ρομπόλα και λίγο Ροδίτη. Που πολύ γρήγορα αυξήθηκαν. Το 1985 έγιναν 8.000, το 1986, 16.000 και το 1987 έγιναν 40.000. Άλλες τόσες περίπου, ήταν και το ερυθρό. Είναι ευρέως γνωστό, ότι εκείνα τα κρασιά είχαν τεράστια επιτυχία. Είχαν ενσωματωθεί στο lifestyle της εποχής. Συνεπώς θα υπήρχαν και οι αντίστοιχες φυτεύσεις στην Αταλάντη. Όλο αυτό το διάστημα συνεχίσαμε να φυτεύουμε, όμως από το 1987 έκανα το μεγάλο άλμα. Εκείνη τη χρονιά, λίγο πριν από τις 25 Μαρτίου, είχαμε μια μεγάλη καταστροφή στις εγκαταστάσεις μας στην Αταλάντη. Χιόνισε πολύ, ακολούθησαν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και ένας δυνατός αέρας που έριξε τις στέγες σε όλη την περιοχή. Και σε εμάς, ισοπεδώθηκαν όλα. Μετά από την πρώτη απογοήτευση, αποφάσισα να το δω πιο προκλητικά, άκρως επαγγελματικά. Επένδυσα σε εγκαταστάσεις, μηχανήματα, ανοξείδωτες δεξαμενές, ψύξεις και όλα τα απαραίτητα. Από το 1987 λοιπόν, που συνέπεσε και με το κλείσιμο της παραγωγής τηλεοράσεων της Grundig εδώ, άρχισε η ανοδική πορεία του κτήματος. Τα επόμενα χρόνια φύτεψα το Chardonnay και το Merlot. Τα οποία κυκλοφόρησαν ως μονοποικιλιακά και είχαν μεγάλη επιτυχία. Το Merlot συγκεκριμένα είχε αναδειχθεί το 1993 από το WineSpectator, ένα από 50 καλύτερα κρασιά του κόσμου. Σταδιακά, μεγάλωσαν οι αμπελώνες, οι ποσότητες και βεβαίως και η γκάμα των κρασιών. Επακόλουθη ήταν και η ανάπτυξη στο οινοποιείο, με τη δημιουργία στο διάστημα 2000-2003 του καινούργιου τμήματος με το νέο εμφιαλωτήριο, τις μεγάλες υπόγειες κάβες και τις αίθουσες εκδηλώσεων. Ποια είναι αλήθεια σήμερα η έκταση των αμπελώνων; Υπάρχουν 1.800 στρέμματα στην Αταλάντη, 150 στη Θήβα και γύρω στα 50 στην Αττική. Και αν μπορούσα, διότι υπάρχει το πρόβλημα με την απαγόρευση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, θα συνέχιζα τις φυτεύσεις. Καλλιεργούμε Ροδίτη, Ασύρτικο, Αθήρι, Ρομπόλα, Μαλαγουζιά, Sauvignon Blanc, Chardonnay, Sémillon, Λημνιό, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Cabernet Franc. Και μια γκάμα από ιταλικά σταφύλια που πιθανώς έχουν ελληνική προέλευση: Aglianico, Grechetto, Verdicchio, Grecanico, Malvasia. Και η συνολική παραγωγή σε κρασί; Οι φιάλες μας κυμαίνονται σε ένα νούμερο μεταξύ των 1.500.000 και των 1.900.000. Άρα είστε ένας μεγάλος παραγωγός πλέον. Όπως έχω ξαναπεί θεωρώ ότι είμαι ο μικρότερος από τους μεγάλους και ο μεγαλύτερος από τους μικρούς παραγωγούς. Και ως που θέλετε να φτάσετε; Ως εκεί που μπορεί να φτάσει το κτήμα! Ο καταναλωτής από την άλλη πλευρά, ποια μηνύματα σας δίνει; Κοίταξε να δεις. Πιστεύω πως αυτή η λαίλαπα η οποία έχει ξεκινήσει από τις χώρες του Νέου Κόσμου θα έρθει και στην Ελλάδα, και πολύ σύντομα μάλιστα. Εσείς όμως δραστηριοποιείστε και στο κομμάτι των εισαγωγών ξένων κρασιών. Ένας από τους λόγους που το που ανέπτυξα, είναι για να είμαι μέσα στα πράγματα, όταν θα έρθει αυτή η ώρα. Και η ώρα πλησιάζει. Από την άλλη βεβαίως, πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει χώρο για να μπορέσει να στηρίξει και ένα και περισσότερα κτήματα. Συγκεκριμένα για το κτήμα Χατζημιχάλη πιστεύω πως θα μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε ποντάροντας στα αμπελοτόπια, στη γαλλική δηλαδή φιλοσοφία γύρω από το κρασί. Η οποία είναι όντως, πρωτοποριακή προσέγγιση, για την Ελλάδα. Πιστεύετε ότι ο έλληνας καταναλωτής έχει εξοικειωθεί με την έννοια του terroir; Εντάξει, είναι λίγο νωρίς ακόμη! Το γεγονός όμως ότι εμείς προχωρούμε προς αυτή την κατεύθυνση, ότι ποντάρουμε σ' αυτή και αυτό είναι κάτι που συζητείται, που παίρνει διαστάσεις, βοηθάει και δημιουργεί και το αντίστοιχο ενδιαφέρον. Γι΄ αυτό και τους έχουμε δώσει μεγάλη βαρύτητα. Τα αμπελοτόπια, είναι ο στόχος στον οποίο έχουμε αυτή την εποχή εστιαστεί. ■
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο 21 – Οκτώβριος 2007 του Wine Plus magazine
|
